Tuvalet eğitimi için doğru yaş çocuğun hazır olduğu zamandır. Uzmanlar, tuvalet eğitimi için en uygun zamanın iki yaş ve sonrası olduğunu söylüyor ve kesinlikle zorlanmaması gerektiğini önemle vurguluyor. Zorlamak çocuğu psikolojik yönden olumsuz etkileyebiliyor. Çocuk tuvalete ya da oturağa oturduğunda ağlıyorsa hemen kaldırmak en yerinde davranıştır. İki yaşındayken gündüz, 3. 5-4 yaşındayken gece kontrolü yapılarak tuvalet alışkanlığı kazandırılabilir. Buradaki amaç davranışı kontrol altına almaktır. Anneler genellikle bebekleri 12-18 aylık olduğunda hevesle tuvalet problemini çözmeyi isterler ancak çocuğun tuvaletinin geldiğini hissedebilmesi ve tutabilmesi için kas kontrolünün gelişmesi gerekir. Bu da ancak çocuk 2 yaşına geldiğinde gelişir. Daha kas kontrolü gelişmemiş olan çocuk, tuvaletinin geldiğini hissetse bile vücut yapısı tuvaletini tutabilecek güçte değildir. Bu nedenle annelerin sabırlı olması gerekir. Organik bir bozukluk söz konusu olmadıkça, 4-5 yaşına gediği halde hala altı bağlı dolaşan çocuk yoktur.

Uygun Zaman Ne Zaman?

Her çocuğun tuvalet eğitimine hazır olma yaşı farklıdır Bazıları 18 ile 24 ay arası buna hazır olma belirtileri gösterirken, bazı çocuklarda ise bu süre 30 aya kadar uzayabilmektedir.

Tuvalet Eğitimi Nasıl Verilmeli?

Çocuğunuzun bezi bırakıp tuvaleti kullanmaya başlayacağı gün, onun için çok önemli bir gündür. Bütün bu hazırlıklar tamamlandıktan sonra, ona artık bebek bezlerine ihtiyacınızın olmadığını anlatın. Uygulamayı yapacağınız günden en az 2–3 gün önce, bundan sonra bez kullanmayacağınızı söyleyin. Son gün: ”Yarın önemli bir gün. Artık benim çocuğum büyüyor, bezlerini kaldırıyoruz ve annesi, babası gibi da tuvaleti kullanacak.” gibi ifadeler kullanarak çocuğunuzu bu duruma hazırlayın. Uygulamayı başladığınız andan itibaren çocuğun anlayabileceği basit cümleler seçin. Tuvalete ihtiyacı olduğunda söylemesi için onu cesaretlendirin. Tuvaletini yaptıktan sonra ise haber verdiği için onu övün. Her başarıda onu övün, memnuniyetinizi bir gülücük veya sarılma bazen de küçük bir ödülle gösterin. Ara sıra ortaya çıkabilecek başarısızlık durumlarında onu eleştirmeyin. Bu durum sadece çocuğu üzer ve de işinizi zorlaştırır. Yatmaya hazırlanan çocuğa çok sulu gıdalar vermemek, aşırı hareketliliği engellemek ve uykudan önce tuvalet ihtiyacını gidermek önemlidir; ayrıca, gece belli bir saatte çocuğu tuvalete kaldırmak gerekir. Örneğin; saat 21.00’de uyumuş olan çocuğu gece 12.00 – 01.00 sıralarında tuvalete kaldırmak ve mutlaka uyanık olmasını sağlamak şarttır.

Gelecekte Ortaya çıkabilecek Problemleri önlemek İçin; Çocuğunuz bırakmasını isteyene kadar bez kullanmayı sürdürün. Eğer çocuğunuz, kendi yaşındaki bez kullanmayan diğer çocuklarla karşı karşıya bırakılırsa, bunun, ne kadar kısa sürede gerçekleştirildiğine inanamayacaksınız. Çocuğunuz üç yaşına kadar hala tuvaleti kullanmayı öğrenememişse fiziksel bir problem olup olmadığını öğrenmek için kesinlikle bir uzmana başvurun. Eğer fiziksel bir problem yoksa bir güç çekişmesine karışmış olabilirsiniz. Eğer tuvaleti kullanmayı reddediyorsa “ne” ve “nasıl” sorularını sorarak duygularını anlamaya çalışın. Sakin bir ortamda onunla oyun oynayabileceği yerler konusunda fikir üretin. Kısıtlı tercih hakkı verin.

Tuvalet Eğitimi Ne Kadar Sürer?

Her çocuk aynı değildir. Genellikle, önce bağırsak kontrolü sağlanır. Çoğu çocuk, 3-4 yaş dolayında bağırsak kontrolü ve gündüz idrar kontrolünü başarır. Geceleri kuru kalmak içinse, bazen birkaç ay ve hatta yıla daha gerek duyabilir. Kızların çoğu ve erkeklerin ¾’ ü 5 yaşında geceleri kuru kalabilmektedir. Ancak, yatak ıslatma çocukluk çağında sık rastlanan bir durumdur ve kontrol yaşı genetik etkenlerle belirlenir. Çocuğunuza kızmadan önce, annenize kaç yaşında kuru kalmayı başardığınızı sorun!

Burada üzerinde durulması gereken bir diğer husus da tuvalet eğitimi ile beraber çocuğa verilecek temizlik alışkanlığıdır. Çocuğunuza tuvalet eğitimi ile beraber bu alışkanlığı da kazandırabilirsiniz. Çocuğunuza tuvaleti kullanmayı öğretmek aynı tuvaletini yaptıktan sonra ise sifonu nasıl çekeceğini göstermek, ellerini yıkamasını sağlamak gibi faaliyetler bir bütün olarak verilecek eğitimin bir parçası olmalıdır. Suyla oynamayı sevmeyen çocuk hemen hemen yok gibidir. Bu ilgileri doğru kullanıldığı takdirde tuvalet eğitimini kazandırmak daha kolay ve zevkli bir oyun haline dönüştürülebilir. Tuvalet alışkanlığını giderdiği her zaman suyla sabunla oynamasına izin vermek çocuğun isteyerek ve severek tuvaleti kullanmasını sağlar. Doğru ve yararlı bir eğitimle çocuk çok kısa bir sürede bu eğitimi kazanacaktır. Bu eğitimin verilmesi sırasında arada küçük kazaların yaşanması da normaldir. Israrla altına yapmaya devam eden bir çocuk da ise başka fizyolojik ve psikolojik sorunlar olabileceği göz ardı edilmemelidir ve konu ile ilgili uzmanlardan yardım istenmelidir. Bir sorun varsa bunun erken yaşlarda fark edilip çocuk ve ailesi için ileride sorun yaşamaması bakımından son derece önemlidir. Çocukların ilkokul dönemine kadar tuvalet eğitimi ile ilgili sorun yaşamaları normaldir. Çocuk eğer bu süreyi aşıyorsa burada çok önemli sorunlar olabilir. Bu konuda da ailenin ilgili, sabırlı ve sevecen tutumları ile sorunların kısa sürede çözüme kavuşacağı görülecektir.

Tuvalet eğitiminde yöntemler:

•  Çocuk hazır olduğunun sinyallerini verdikten sonra oturakla tanıştırın.
•  Çocuğu başlangıçta kısaca ve giysili olarak oturtun.
•  Çocuğunuza tuvalette kolay indirilip kaldırılabilen giysiler giydirin.
•  Tuvalette ne yapacağını çocuğunuza gösterin.
•  Tuvaleti vurgulayan kelimeleri öğretin.
•  Çocuğu tuvalete siz götürün ve yanında oturun.
•  Daha sonra çocuğu oturakta kilodu çıkarılmış olarak ve giderek artan sürelerde oturtun. (1 dk en fazla 10 dk)
•  Tuvalet işlemini tekrar tekrar ve basit bir dille açıklayın ve oturağa ıslak veya kirli bezler koyarak vurgulayın.
•  Eğer başarılı bir sonuç varsa onu övün, Çocuklar büyümüş olma kavramından hoşlanırlar. Sen büyüdün abla-abi oldun. Çünkü tuvaletini beze değil oturağına yaptın gibi.
•  Eğer çocuk bu denemelerde tuvaletini yapamamışsa, sakin olun, kızgınlık belirtisi göstermeyin. Sen bebek misin gibi ifadelerden kaçının. Bir dahaki sefere yaparsın deyip konuyu kapatıp, tuvaletten çıkartın.
•  Tuvaletini yapıncaya kadar burada oturacaksın tarzında zorlayıcılıktan kaçının. Altına kaçırdığında öfke belirtisi göstermeyin. Hatta bu kazaların her zaman olabileceğini peşin peşin kabul edin.
•  Tuvalet eğitimindeki başarısıyla sizin ona olan sevginiz arasında ilişki kurmayın. Çocuğa bunu algılatabilecek kelimelerden uzak durun.
•  Tuvalette oturmaktan sıkılıyorsa yanınıza resimli bir kitap alın veya yanında kalıp dinlemekten hoşlanacağı bazı masallar anlatın.
•  Tuvaletini yaptıktan sonra ona doğru şekilde temizlenmeyi öğretin. Önceleri siz temizledikten sonra onun tekrar etmesini isteyebilirsiniz.
•  Çocuğun dışkılama gereksinimini anlamaya çalışın (çocuğa göre ayarlı “ zamanlama yöntemi), oturakta başarılı dışkılama için olumlu güçlendirme yapın (övgü, sarılma, yıldız çizelgesi, çıkartma ya da tekrar tekrar verilebilen, yeterli motivasyon sağlayan başka ödüller)